Nâzım Hikmet, 28 Aralık 1938’de Askeri Yargıtay’ın onaylamasıyla hiçbir suçu olmadan Harp Okulu ve Donanma davalarında toplam 28 yıl 4 ay ağır hapis cezasına çarptırıldı. Şaire isnat edilen suç “orduyu isyana teşvik etmek”ti.
Nâzım, 29 Mart 1950’de Bursa Cezaevi’nden avukatı İrfan Emin Kösemihaloğlu’na gönderdiği notta şöyle diyordu:
“Canım, sevgili üstadım,
Hakkın, hakikatın tecellisi için açlık grevine yatıyorum. Üzülme, sinirlenme, hak ve hakikat uğrunda, bir kanunsuzluğun tamiri uğrunda gerektiği zaman ölümü göze alabilmek güzel şeydir.”
Piraye’ye mektup
“Piraye, Mehmet, İzgen, Suzan, Yavrularım,
“Başka türlü hareket etmek kabil olmadığı için bu kararı verdim. Sizden yalnız bir şeye kayıtsız şartsız inanmanızı istiyorum: bu kararım, herhangi bir yeis, bir yılgınlık, bir korkaklık, bir sabırsızlık neticesi değildir. Sabırlı, şuurlu, ümitliyim. Fakat, hakkın ve hakikatın ortaya çıkması için meydana hayatımı atmaktan başka imkânım kalmadığına kaniim. Bundan dolayı bu son imkânımı şuurla, ümitle kullanıyorum. Hakkın ve hakikatın tecellisi uğrunda ölürsem de bu sizin babanıza layık bir ölüm olacaktır.
Hepinizi hasretle kucaklarım.
Babanız, Piraye’nin, Mehmet’in, İzgen’in, Suzan’ın sabırlı, şuurlu, cesur ve ümitli babası.”
