Yıllar boyunca kitleleri ardından sürükleyen, her koşulda gündemden düşmeyen futbol, sadece bir spor dalı olarak görülmemelidir. Görünüşte öyle olsa da bir topun arkasından koşan on bir kişinin yalnız “oyun” amacıyla orada bulunmadığı açıktır.
Nietzsche “Bu dünyada oyundan daha ciddi bir şey yoktur” der. Futbol oyuncuları da sahada bir mücadeleyi sürdürürken, aslında hayatın doksan dakikalık bir kurgusunu da gösterirler seyircilere. Hayat da bir mücadele değil midir? İnsanın yaşamla ve kendiyle mücadelesi… Bu doksan dakikalık oyun orada bitmez, orada başlamamıştır da zaten. Oyunda hırs, arzu, güven, akıl, güzellik, ekip ruhu ve daha pek çok argüman vardır.
Sahada oldukça sert bir oyun olarak karşımıza çıkan futbolun, sanatsal estetiğinden söz etmek de kolay değildir. Ancak kimi maçlarda futbol topunu bir sahne gösterisindeymiş edasıyla kullanan oyuncular vardır. Klasik sanat dalları önceden hazırlık ve emek gerektirir ve ortaya konulacak eser rastlantılara bırakılmaz. Oysa futbolda sayısız olasılık vardır. Bu açıdan bakıldığında futbolu bir sanat olarak görmek zorlaşmaktadır.
Sanat eseri çoğunlukla bilinçaltına yönelerek, sözle ifade edilmesi zor olan duygu ve düşünceleri ortaya çıkarır. Sanat izleyicisi kendinden ip uçları bulduğu, bilinçaltını uyaran eserlere daha çok ilgi göstermektedir. Buradan hareketle; sanat eserini izleyen de sanatçı gibi arınma (Katarsis) olanağı bulacaktır. Futbol izleyicisinde de bu arınmadan söz etmek olasıdır. Binlerce seyirciyi sahalarda, her defasında aynı heyecanla görmemizi en iyi açıklayan nedenlerden biri de budur.
Diğer yandan futbol da pek çok sanat disiplinine konu olmuştur ve olmaya devam etmektedir. İspanyol Ressam Pablo Picasso; “Futbol bir resimdir, hareket eden bir resim” demiştir.
Disiplinler arası çalışan sanatçı Ferhat Özgü, 2023 yılında gerçekleştirdiği sergide futbolu güncel sanata taşımış ve sergi temasını direkt futbol üzerine hazırladığı sergisi oldukça ilgi çekmiştir.
Futbol sık olmasa da edebi eserlere de konu olmaktadır. Özellikle biyografik eserlerde daha çok yer edindiğini söyleyebiliriz. Öykü ve şiirlerde de yer aldığını görüyoruz. Ayrıca sinema, tiyatro alanlarında da futbolun ilham verdiği eserlerden söz edilebilir. Futbolcuların estetik pozlarını yakalamak için büyük emek sarf eden fotoğrafçıları da burada hatırlatmak gerekir.
Ayrıca sanat ile doğrudan ilgilenen dünyaca ünlü futbolcular da var. Ronaldo’nun resim sanatı ile ilgilenerek oldukça başarılı sergiler açtığı ve David Beckham’ın da sanat ile yakından ilgilenen futbolcular arasında olduğu bilinmektedir. Bugün çeşitli alanlarda sanatlarını icra eden pek çok sanatçı, zamanında futbol kulüplerinde oynamıştır. Bunların arasında Behzat Uygur, Erkan Kolçak Köstendil, Yılmaz Erdoğan, Murat Boz, Mahmut Tuncer, Fatih Altman’ da yer alıyor.
Orhan Kemal’ de Adanaspor’da “Golcü Raşit” adıyla oynayanlar arasındadır.
Futbol için bir sanat disiplinidir diyemesek de öyle görünüyor ki futbol; sanatın esin kaynağı ve özgün eserler üretilmesinde önemli bir kaynak olmaya devam edecektir.
